Totally nuts

De Notenkraker is een ballet uit 1892 op muziek van Tsjaikovski.

Het verhaal gaat over een meisje dat Clara Staalboom heet en begint op kerstavond. Er is visite en van een van hen, de raadselachtige heer Drosselmeijer, krijgt Clara een notenkrakerpop en Frits, haar broertje, een soldatenpak met zwaard. Als alle gasten weg zijn komt in haar droom de notenkrakerpop tot leven. Hij verandert in een prins. Clara en de prins worden al snel verliefd op elkaar en zijn gelukkig samen maar de prins heeft een grote vijand, de Muizenkoning. De Muizenkoning en zijn muizen veranderen de prins in een levende Notenkraker. Clara wil de Notenkraker graag helpen maar ze weet niet hoe. De Notenkraker vecht tegen de horde muizen  waardoor ze in het binnenste van Drosselmeijers toverlantaarn belanden. Daar ontmoeten ze de sneeuwkoningin en de suikertaartfee. De suikertaartfee en de prins nemen Clara mee op een magische reis. Die voert hen langs verschillende exotische landen. Als eerste zijn ze in Spanje, daarna Arabië, China, Rusland en als laatste Griekenland. Elk land heeft zijn eigen dans en muziek. Als Clara en de Notenkraker toch uit de toverlantaarn raken gaat de Notenkraker de Muizenkoning opzoeken en daagt hem uit. Als ze aan het zwaardvechten zijn wordt de Notenkraker geraakt. Hij is te zwaar gewond om verder te vechten. Gelukkig is daar Frits, gekleed in zijn soldatenpak met zwaard. Hij vecht verder tegen de Muizenkoning. Als de Muizenkoning even niet oplet steekt Frits hem neer. Frits kijkt of de Muizenkoning nog leeft maar deze is dood. Dan gebeurt er iets met de Notenkraker. Hij verandert weer in een prins. Samen dansen ze een geweldige pas de deux en een mooie liefdesdans. Dan wordt Clara weer wakker. Alles lijkt normaal. Ze rent snel naar haar notenkrakerpop en ze ziet dat dat hij weer gewoon een pop is. Het was slechts een droom.

De Notenkraker moest de belangrijkste attractie van het winterseizoen van 1891/1892 worden. Het lukte Tsjaikkovski echter niet om het balletstuk af te krijgen en daarom werd de première één jaar uitgesteld. Maar toen het stuk eenmaal uit was hadden de recensenten er geen goed woord voor over. Het stuk had bijvoorbeeld te weinig danspassen en kon bijna geen ballet worden genoemd. De muziek van Tsjakovski werd wel gewaardeerd maar dat werd bijna overschaduwd door alle kritieken. Na slechts veertien voorstellingen werd het stuk al niet meer opgevoerd. In 1934 werd het in het Westen, in Londen, voor het eerst uitgevoerd. En in 1940 werd de Notenkraker voor het eerst in Amerika uitgevoerd, het is nu ook een traditioneel kerstuitje geworden. Dit komt mede door Walt Disney, die muziek van Tsjaikovski heeft gebruikt voor de tekenfilm Fatasia. De Notenkraker wordt tegenwoordig door meer dan vijftig verschillende balletgezelschappen uitgevoerd. Alleen de choreografie van de grand pas deux uit de tweede akte is nog origineel.

Brave new world

SOLD

"De Tsjechische componist Antonín Dvorák (1841-1904) maakte een moeizame klim naar de top. Hij was de zoon van de plaatselijke dorpsslager die naast Antonín nog een heel leger kinderen had. Geld voor muziekonderwijs voor de hele familie was er dus niet. Dvorák was echter zeer getalenteerd en hierdoor kreeg hij vanaf zijn veertiende toch structureel les. Twee jaar daarna begon hij met componeren. Een vermogende oom betaalde zijn studie aan het conservatorium van Praag. Op zijn 21e kreeg hij een betrekking als altviolist in het orkest van de Tsjechische opera in Praag, een positie die hij elf jaar heeft gehad.
Zoals gezegd, ging Dvorák's groei naar beroemdheid traag. In zijn beginjaren trok hij als componist maar weinig aandacht. Pas in 1872, na het succes van zijn patriottische opera "De erven van de Witte Berg", kon hij zijn baan als altviolist opgeven en zich geheel wijden aan zijn composities. Hij werd ook populair in Wenen en maakte kennis met Brahms die hem aan een uitgever hielp.
Dvorák heeft in grote mate bijgedragen tot de Tsjechische muziekale identiteit. Hij schreef opera's in het Tsjechisch, stond op Tsjechische titels boven uitgaven van zijn stukken en liet zich beïnvloeden door Tsjechische volksmuziek. Toch wel typisch dat zijn bekendste muziek juist díe muziek is die hij schreef tijdens zijn verblijf in Amerika van 1892 tot 1895. Hij maakte hier kennis met (Afro-)Amerikaanse muziek en begon vijftonige melodielijnen te verwerken in zijn muziek. Dit verleende zijn werk een aanstekelijkheid die bijna popmuziekachtig te noemen is, met als bekendste voorbeelden zijn 9e symfonie "From the New World", zijn celloconcert en zijn Amerikaanse strijkkwartet.

Onder de rokken

Clément Philibert Léo Delibes (1836-1891) was een Franse componist van romantische muziek, die vooral bekend is om zijn balletmuziek. In 1870 schreef hij het ballet Coppélia naar het verhaal  "De zandman" van E.T.A. Hoffmann waarin het verhaal verteld wordt van de oude Dr Coppelius en zijn pop Coppélia. Deze compositie was niet alleen het eerste ballet dat hij zonder assistentie schreef maar ook een compositie die de balletmuziek fors opwaardeerde en hem beroemd maakte. Hij werd maar 55 jaar.

Beeldig

Elisabeth Sara Ameling (Rotterdam, 1933) is een Nederlandse sopraan. Ze maakte in 1953 haar debuut als concertzangeres en heeft tijdens haar 40-jarige carrière over de hele wereld opgetreden. Op 23-jarige leeftijd won ze het Internationaal Vocalisten Concours in 's-Hertogenbosch en later het Concours International de Musique in Genève. Ze is vooral bekend om haar gevoelige interpretaties van Franse en Duitse liederen, vooral die van Schubert. Ze gaf en geeft over de hele wereld masterclasses aan vele zangers, met name als het gaat om het Duitse of Franse lied. Na een carrière van 43 jaar nam zij in 1996 afscheid van het Nederlandse publiek met een recital in de Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw.

Klassieke sampler

Marble Arch bracht laag geprijsde albums uit. Deze klassieke verzamelaar uit 1968 bevat oa de Pizzicato Polka van Strauss en de Notenkraker van Tchaikovsky (op de hoes geschreven als Tchiakovsky).

Marble Arch is een monument in Londen aan de rand van Hyde Park. Het monument werd in 1828 ontworpen door John Nash, naar het voorbeeld van de Boog van Constantijn in Rome. Het is gemaakt van wit marmer uit Carrara. De boog was bedoeld als toegangspoort via The Mall tot het eveneens door Nash vernieuwde Buckingham Palace. In 1851 werd de boog verplaatst naar de huidige locatie. Een hardnekkig verhaal wil dat dit kwam omdat de koninklijke koets niet door de poort kon. Traditioneel mogen alleen leden van de koninklijke familie en de Royal Horse Artillery de poort passeren. In het monument bevinden zich drie kleine ruimtes, die tot 1950 werden gebruikt als politiebureau, eerst voor de agenten die opzicht hielden over het park en later voor de hoofdstedelijke politie.